Huế – vùng đất cố đô với vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc nhưng không kém phần quyến rũ, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá di sản văn hóa Việt Nam. Thành phố này không chỉ nổi tiếng với dòng sông Hương thơ mộng, những ngôi chùa linh thiêng mà còn được biết đến là nơi lưu giữ các công trình kiến trúc hoàng gia độc đáo. Trong hành trình khám phá Huế, du khách không thể bỏ qua các lăng tẩm ở Huế, nơi an nghỉ của các vị vua triều Nguyễn.

1. Lăng Gia Long

Lăng Gia Long, hay còn gọi là Thiên Thọ Lăng, là nơi an nghỉ của Hoàng đế Gia Long – vị vua sáng lập triều Nguyễn. Tọa lạc tại huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế, lăng là một quần thể kiến trúc hoành tráng giữa khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ, phản ánh tư tưởng phong thủy sâu sắc của bậc đế vương. Không chỉ mang ý nghĩa lịch sử quan trọng, lăng Gia Long còn là điểm đến thu hút du khách yêu thích khám phá di tích văn hóa của cố đô Huế.

Quần thể lăng rộng lớn với thiết kế cân đối: Không giống như những lăng tẩm sau này của triều Nguyễn, Lăng Gia Long có bố cục đơn giản nhưng uy nghiêm, lấy thiên nhiên làm chủ đạo. Quần thể lăng rộng khoảng 11.234 ha, gồm ba khu vực chính: khu lăng mộ, khu đền thờ và khu vực dành cho các hoàng thân, quan lại triều đình.

2. Lăng Minh Mạng

Lăng Minh Mạng là một trong những lăng tẩm đẹp nhất của triều Nguyễn, nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 12km, tọa lạc trên ngọn núi Cẩm Khê, thuộc địa phận xã Hương Thọ, thị xã Hương Trà và bên dòng sông Hương thơ mộng.

Được xây dựng trong suốt 3 năm, từ năm 1840 đến 1843, lăng Minh Mạng thể hiện rõ nét tư tưởng Nho giáo của vị vua tài ba, người đã đặt nền móng vững chắc cho triều Nguyễn. Với tổng diện tích lên đến 18ha, lăng được bao quanh bởi rừng thông xanh mát và dòng sông Hương uốn lượn, tạo nên một khung cảnh yên bình, trang nghiêm.

Lăng được xây dựng theo bố cục đối xứng tuyệt đối, gồm 40 công trình lớn nhỏ, từ cổng chính đến khu lăng mộ, tất cả đều sắp xếp theo trục thần đạo. Công trình này được chia thành ba khu vực chính: Khu vực cổng Tam Quan, khu vực trung tâm và khu vực lăng mộ.

3. Lăng Thiệu Trị

Lăng Thiệu Trị, hay còn được gọi là Xương Lăng, tọa lạc tại xã Thủy Bằng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế và cách trung tâm thành phố khoảng 8km về phía Tây. Lăng có nét độc đáo riêng biệt, kết hợp hài hòa giữa không gian thiên nhiên thoáng đãng và kiến trúc truyền thống cung đình Huế.

Điều đặc biệt ở công trình này là không có La Thành bao bọc – một yếu tố hiếm thấy trong kiến trúc lăng tẩm triều Nguyễn, tạo nên một không gian mở, gần gũi với thiên nhiên, thể hiện rõ tư tưởng giản dị nhưng đầy uy nghi của vua Thiệu Trị.

Toàn bộ khu lăng được xây dựng dựa theo địa thế phong thủy, tựa lưng vào núi Thuận Đạo, mặt hướng ra sông Hương với bố cục lăng theo trục dọc "tiền án – hậu chẩm", tuân theo nguyên tắc truyền thống nhưng có phần giản dị hơn so với các lăng tẩm khác. Lăng Thiệu Trị gồm hai khu vực chính: khu vực tẩm điện và khu vực lăng mộ.

4. Lăng Tự Đức

Lăng Tự Đức, còn được biết đến với tên gọi Khiêm Lăng, là một trong những lăng tẩm đẹp nhất ở cố đô Huế. Nằm ẩn mình trong một thung lũng hẹp thuộc làng Dương Xuân Thượng, phường Thủy Xuân, thành phố Huế, lăng tọa lạc gần đồi Vọng Cảnh thơ mộng với hồ nước trong xanh và những công trình kiến trúc tinh xảo. Khuôn viên lăng rộng khoảng 12 ha, được chia thành hai phần chính: khu vực tẩm điện và khu vực lăng mộ.

Khu tẩm điện bao gồm các công trình như Hòa Khiêm Điện, nơi vua nghỉ ngơi và làm việc; Lương Khiêm Điện, nơi thờ mẹ vua và Minh Khiêm Đường, một nhà hát cổ kính.

Khu lăng mộ có Bửu Thành, nơi đặt mộ phần của vua Tự Đức.

Bao quanh lăng là hồ nước, cây cối xanh tươi và những con đường uốn lượn, tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình.

5. Lăng Khải Định

Lăng Khải Định, hay còn được biết đến với tên gọi khác Ứng Lăng, là lăng tẩm cuối cùng của triều Nguyễn, nổi tiếng với kiến trúc lộng lẫy và tinh xảo. Lăng được xây dựng trên một ngọn đồi cao nằm trên triền núi Châu Chữ thuộc xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế, với bậc thang dẫn lên các công trình kiến trúc được chạm khắc công phu. Công trình được xây dựng trong 11 năm (1920-1931), sử dụng nhiều vật liệu nhập khẩu như sắt, thép, xi măng từ Pháp, gạch ngói từ Nhật Bản và sứ từ Trung Quốc.

Bước vào lăng, du khách sẽ ấn tượng với 127 bậc thang dẫn lên đỉnh, hai bên lối đi là những tượng lính canh bằng đá được chạm khắc tinh xảo. Điểm nhấn của lăng là cung Thiên Định, nơi đặt bức tượng vua Khải Định bằng đồng, được phủ vàng lá, thể hiện sự uy nghi và quyền lực. Trần nhà của cung được trang trí bằng những bức tranh khảm sành sứ và thủy tinh, tạo nên những hình ảnh sống động và rực rỡ.

Các lăng tẩm ở Huế không chỉ là nơi an nghỉ của các vị vua triều Nguyễn mà còn là những tác phẩm nghệ thuật kiến trúc độc đáo, phản ánh sự tinh tế và tài hoa của người Việt xưa. Tham quan các lăng tẩm này, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của một triều đại đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử Việt Nam.